Parkosz
"...Jadąc z miasta Pilzna w okolice jasielskie bitym gościńcem nad Wisłoką widzimy na lewo wysokie góry, położone w półkole, pokryte lasami, zajmującymi przestrzeń niemałą. U podnóża tychże rozścieliły się małe wioski: Parkosz..."


Tak o położeniu Parkosza pisze M. Morawczyński w swojej pracy "Od Raby do Wisłoki - szlakami pióra" cytując "Grzech bratni" Janka z Głodomanka.

Parkosz malowniczo położona wieś w gminie Pilzno. Miejscowość usytuowana jest przy drodze krajowej E 40 między Pilznem a Dębicą. Graniczy z Dobrkowem, Mokrzcem, Pilznem, Lipinami, Chotową i Podgrodziem. Wieś można podzielić na kilka przysiółków, w granicach których rozciągają się pola, mające oryginalne nazwy nadane przez mieszkańców w różnych okresach. Przysiółkami są Łabuzie i Maga. Wieś leży w brzeżnej części Karpat, które w północno-wschodniej i wschodniej swej części opadają w kierunku południowo-zachodnim ku Dolinie Wisłoki. Jest to próg Podnóża Strzyżowskiego. Charakteryzuje się on dużą różnorodnością rzeźby. Porozcinany jest licznymi dolinkami, wąwozami, jarami zwanymi tu paryjami. Bardzo aktywne procesy denudacyjne i erozyjne powodują liczne odsłonięcia warstw skalnych i czynne osuwiska. Najwyższym wzniesieniem górującym nad Parkoszem jest Maga (365m n.p.m.) i Parkoska Góra (253 m n.p.m.)


DWÓR

Atrakcją naszej miejscowości jest XIX wieczny dwór ziemski.  Pierwsze udokumentowane wzmianki o dworze w Parkoszu pochodzą z 1536r. Należał wówczas do Mikołaja i Stanisława Konieckpolskich z Przedborza (wg K. Łącki). Byli oni również właścicielami Dobrkowa, Łabuzia, Mokrzca. W 1700r. dwory Parkosz, Mokrzec należały do Alberta Krzyżanowskiego, a później do Zofii de Bobrek Arcichowskiej i jej synów z pierwszego małżeństwa, Józefa i Szymona Hałkiewiczów. Kajetan Bobrownicki władał Parkoszem na początku XIX wieku(1803). Był również właścicielem Mokrzca i Jaworza. W 1846r. rządcą w Parkoszu był szwagier Bobrownickiego Józef (Jerzy) Nowak. W latach 1917 - 1924 włąścicielką dóbr była Marya ze Stojałowskich Jurkiewiczowa. Ostatnią właścicielką była Helena Płocka z domu Piątkowska. Dziedziczka mieszkała na Wolicy, a majątkiem administrowała do wysiedlenia w 1944 roku jej siostra Jadwiga Bożek-Bzowska. Po wojnie majątek został rozparcelowany.



PARK REKREACYJNO - WYPOCZYNKOWY


Wokół dworu był piękny park i sad zajmujące łacznie około 5 ha. Park został założony na początku XIX wieku. Obecnie park otacza Dom Pomocy Społecznej. W parku  rosną okazy dębów, modrzewi, klonów, lip, buków liczące około 200 lat. Drzewa te znajdują się  pod ochroną. Po wschodniej stronie dworu zachowane trzy kilkusetletnie dęby pamiętają historię nieszczęśliwej miłości młodego dziedzica, który zastrzelił się pod jednym z nich. Rodzina w pniu drzewa wycięła napis upamietniający to tragiczne wydarzenie. Dzisiaj ślady po napisie zatarła przyroda. Współcześnie nasadzone tuje, jałowce i inne krzewy ozdobne przyczyniają się do atrakcyjności parku. Obecnie park znajduje się pod opieką wojewódzkiego konserwatora przyrody. Jest czyszczony ze zbędnej roślinności, z dziko rosnących krzewów i samosiewek, zaś chore drzewa poddaje się konserwacji.

CMENTARZ  WOJENNY

 
Cmentarz w Parkoszu posiada numer 238 w przewodniku „Galicyjskie cmentarze wojenne” Romana Frodyma. Usytuowany jest 100 metrów od szosy z Pilzna do Dębicy w sąsiedztwie parkingu Zajazdu Turystycznego Parkosz. Pochowani są tu Austriacy z 34 Pułku Piechoty, 32 Pułku Strzelców, 90 Pułku Piechoty Landszturmu. Stanowi to 13 pojedynczych mogił. Jest to mały cmentarzyk w kształcie prostokąta. Ogrodzenie wykonane z rur stalowych 
z ozdobami rozpiete jest na słupkach. Uwagę przyciąga duży betonowy krzyż wsparty ramionami na kolumnach, na którym znajduje się napis w języku niemieckim „Gebt Treue um treue!” w tłumaczeniu na język polski „Dajcie wierność za wierność!”. W rogach cmentarza rosną okazałe dęby. Nekropolia została zaprojektowana przez Gustawa Rossmana. 

KAPLICZKI 

Na terenie Parkosza znajduje się  duża liczba kapliczek poświęconych Matce Boskiej w określonych intencjach, najczęściej jako wotum dziękczynne za otrzymane łaski. Są wyrazem oddania się w jej opiekę. Najstarszą jest kapliczka przy drodze E 40, trudno dociec kto jest jej fundatorem. Prawdopodobnie jest ona związana z dziejami dworu i jego właścicielami. Świadczy o tym jej usytuowanie w parku dworskim. Starsi mieszkańcy twierdzą, że kapliczka ta była pierwotnie poświęcona świętemu Janowi, stąd wzięło się określenie "pod świętym Jonem". Kapliczka ulega częstym znieszczeniom, ostatnio w 2001 roku. Od 1940 roku kapliczką opiekuje się rodzina Nowaków z Łabuzia. 
Na posesji Ewy Uriasz znajduje się kapliczka, której wieku nie potrafią podać nawet najstarsi mieszkańcy wsi. Znany jest tylko fundator - rodzina Falarzów. W 2003 roku skradzino zabytkową drewnianą figurkę Matki Bożej. Obecnie w kapliczce znajduje się figurka Matki Bożej Różańcowej ufundowana przez właściciela posesji wyrzeźbiona przez Bogdana Stosia z Dobrkowa. 

Na uwagę zasługuje również krzyż usytuowany przed szkołą w Parkoszu.



do góry